Mekruh Nedir? Neler Mekruh Sayılır?

Mekruh Nedir?

Mekruh, İslam fıkhında haram kadar kesin olmamakla birlikte hoş karşılanmayan ve kaçınılması gereken davranışlar için kullanılan bir terimdir. Temel olarak, bir müminin yapmaması gereken fakat yaptığı takdirde kesin bir cezai müeyyide ile karşılaşmayacağı, bununla birlikte Allah'ın hoşgörüsüne aykırı olan davranışlar mekruh olarak nitelendirilir. Ancak, bu davranışlardan sakınılması Allah'ın rızasını kazanmaya vesile olabilir. Mekruh, kişinin dikkatli olması gereken, dinin sınırlarını zorlayan davranışları içerir.

Mekruh Türleri

Fıkıhta mekruhlar kendi içinde iki gruba ayrılır: Tahrimen Mekruh ve Tenzihen Mekruh.

• Tahrimen Mekruh: Bu tür mekruh, harama çok yakın olmakla birlikte haram kabul edilmeyen davranışlardır. Tahrimen mekruhtan sakınmamak büyük bir günah olarak değerlendirilir ancak tamamen de haram niteliği taşımaz. Bu sebeple yapılmaması kuvvetli bir şekilde tavsiye edilir. Örnek olarak, farz namazın ardından kaza namazı kılmak yerine nafile namaza başlamak tahrimen mekruh olarak kabul edilir. Kişi bu şekilde bir mekruhu gerçekleştirirse şiddetle uyarılır, ancak tamamen haram işlemiş sayılmaz.

• Tenzihen Mekruh: Bu tür mekruh ise genellikle hoş karşılanmayan ve terk edilmesi güzel görülen, ancak bırakıldığında da büyük bir günaha sebebiyet vermeyen davranışlardır. Tenzihen mekruhlar daha çok ibadetlerde ve sosyal hayatta küçük ayrıntılarla ilgilidir. Örnek olarak, kişinin abdest esnasında suyu israf etmesi bu kategoriye girer. Su israfı hoş karşılanmaz, ancak bu tür bir davranış da doğrudan haram sayılmaz.

Neler Mekruh Sayılır?

İslam’da mekruh kabul edilen bazı davranışlar aşağıda verilmiştir:

1. Yemekte İsraf: İslami öğretilerde israf genel olarak kötü karşılanır. Yenilmeyecek kadar yemek almak veya tabakta yemek bırakmak mekruh olarak değerlendirilir. Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (SAV) israfa karşı oldukça hassas davranmış ve bunu ümmetine de öğütlemiştir.

2. Namazda Oyun Oynamak: Namaz kılarken kendini oyalanmaya kaptırmak, sürekli etrafa bakmak veya tekrarlı hareketler yapmak, namazın huşusunu bozduğu için mekruh sayılır. Namazda dikkatli ve samimi olmak esastır.

3. Gıybet Yapmak: Gıybet, bir kişinin arkasından onun hoşlanmayacağı sözler söylemektir ve İslam’da mekruh olarak kabul edilir. Gıybet açık bir günah olmasa da Allah’ın hoşlanmadığı bir davranış olduğu için yapılmaması gerekir.

4. İkindi ve Sabah Namazı Sonrası Güneş Batana Kadar Nafile Namaz Kılmak: Bu vakitlerde nafile namaz kılınması, dinen mekruh sayılır. Zira bu saatler, güneşin battığı ve doğduğu vakitlere denk gelmekte ve özel bir hassasiyet göstermeyi gerektirmektedir.

5. Aşıra Kaçan Yeminler: Gereksiz yere çok sayıda yemin etmek de mekruhtur. Allah adına sıkça yemin eden biri, üst üste yeminlerini tutamama durumuna düşebilir ve bu da kişinin dine karşı olan hassasiyetini zedeleyebilir.

Mekruhların Önemi

Mekruh olan davranışlardan sakınmak, bir müminin dinine olan bağlılığını, Allah’a olan saygısını gösterir. Mekruhların önemi, kişinin dinen hem Allah’ın rızasını kazanması hem de ahlaken daha güzel bir hayata yönelmesi noktasında belirgindir. Bu nedenle, mekruhlardan uzak durarak yaşamak İslam ahlakının belirleyici bir parçasıdır.